■ كسي كه نمازهاي واجب خود را نمي خواند چگونه ميتوان او را به نماز خواندن كشاند؟
پاسخ: براى ترغيب و تشويق به نماز، در آغاز بايستى زير بناهاى فكرى فرد را مورد بررسى قرار داده و در اصلاح آن كوشيد. ديدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستى، انسان، معاد و... امورى است كه داراى نتيجه مستقيم بر عملكرد فرد است. پس بايد به تقويت و اصلاح اين مبانى كوشيد.
نماز، عملى است كه در مجموعه عقيده توحيدى، داراى معنا و فلسفه است. پس در آغاز بايستى اين مجموعه شناخته شود تا نماز جايگاه خود را در ذهن و انديشه فرد باز نمايد. در بينش توحيدى اسلام و ديگر اديان الهى، انسان موجودى است كه به سوى كمال و لقاى پروردگار در حركت است. «انا للّه و انا اليه راجعون ؛ از خدائيم و به سوى او باز مىگرديم». حال در اين مسير، ابزارهايى به مدد انسان مىآيد، تا او را از فراموش كردن مسير و هدف باز دارد كه از مهمترين آنها «نماز» است. «اقم الصلوة لذكرى ؛ نماز را براى ياد من بپا دار».
آدمى بدون نماز راه را گم خواهد كرد. نمازهاى پنج گانه همانند چراغهاى برق هستند كه مسيرى طولانى و پر خطر را روشن كرده اند تا كسى راه را گم نكند و به بيراهه و سقوط كشانده نشود. آنچه كه موجب مىگردد و برخى از نماز، رويگردان باشند و يا نسبت به آن تساهل كنند، ندانستن فلسفه نماز و يا دركى غلط از آن است. برخى چنين مىپندارند كه نماز انسان، نيازى را از خداوند برطرف مىكند كه البته خيالى واهى است. خداوند نيازى به هيچ مخلوقى ندارد. ازاينرو آنچه كه به عنوان عبادات بر آن تأكيد شده، جملگى در جهت كمال انسان است. نماز داراى آثار و فلسفه هاى متعدد ديگرى نيز هست كه به آن اشاره مىكنيم:
1ـ نماز، تقدير و سپاسگذارى از خداوند است.
2ـ موجب آرامش انسان است.
3ـ موجب ياد خداست.
4ـ نماز زمينه پرهيز از گناه را در انسان فراهم مىكند.
5ـ تأكيدى بر نظافت و سلامتى است.
6ـ موجب انضباط و وقتشناسى است.
7ـ داراى آثار وحدت بخش اجتماعى است.
با عمل خويش انگيزش خواندن نماز را در آنها ايجاد كنيد. سعى كنيد شما و ديگران، نمازتان را هنگام حضور آنها برگزار كنيد و شور اشتياق خود به نماز و راز و نياز با خدا را هر چه بهتر به منصه ظهور برسانيد.
ملاحظه بفرماييد كه حضور امثال شما در جمع ايشان ضرورى است چه حضور شما به طور طبيعى امر به معروف و نهى از منكر است. لازم نيست زياد موعظه كنيد، بلكه با عملكرد شايسته خود، شوق و ذوق نسبت به معنويات را در آنها ايجاد كنيد. عمده مشكل چنين افرادى اين است كه حلاوت و حالتهاى معنوى دعا و راز و نياز با خالق را احساس و ادراك نكردهاند و اگر ذرهاى ذوق معنوى و احساس روحانى ايشان تأمين شود آن را با عالمى معامله نخواهند كرد. اول خود شما لذت معنويات را بچشيد و سپس جرعه اى در كام تشنگان طريق هدايت و لقاء حق بريزيد.
مردم را بدون گفتار و بدون موعظه - بلكه با عمل - به دين دعوت كنيد. با جدايى از مردم نه تنها مشكل حل نمىشود، بلكه فاصله و تنافر بين اقشار دينى و آنها كه كمتر به دين اهميت مىدهند، بيشتر مىشود، لذا در وهله اول تصميم بگيريد كه خود يك انسان تمام عيار و يك مؤمن راسخ باشيد. آن گاه تشعشع و تلؤلؤ شما بر اطرافيانتان ساطع خواهد شد و خواهيد ديد مردم همچون پروانگانى به گرد شمع وجودتان مىچرخند تا از نورتان اقتباس كنند.
پس جرعه اى از لذت و حلاوت ذكر حق بچشيد بعد تشنگان معارف و حقايق را به سرچشمه اين «ماء معين» رهنمون شويد. همچون خضر نبى باشيد كه تشنگان حقيقت را از زلال چشمه الهى مىنوشاند. فيض قرآن و سنت فراهم است همه ما شاگردان ثقلينايم، مردم را نيز شاگرد اين دو وديعه الهى كنيم.
به عنوان يك تجربه، اين توصيه را جامه عمل بپوشيد. مناجات خمس عشر امام سجاد(ع) را پيوسته بخوانيد. در معانى و مفاهيم اين مناجاتها تأمل و انديشه نماييد و به تناسب حال اشعارى از حافظ را همراه اين مناجاتها بسازيد. به مرور سوز و گداز، شوق و انجذاب گفتار و كردار شما را در بر خواهد گرفت.
اين حالتها در شما اثر مىگذارد، همان طور كه در اطرافيان شما را تأثير خواهد
گذاشت.
اى بىخبر بكوش كه صاحب خبر شوى تا راهرو نباشى كى راهبر شوى
براى مطالعه بيشتر ر.ك:
پرتوى از اسرار نماز محسن قرائتى
اسرار الصلوة ملكى تبريزى
راز نماز محسن قرائتى
راز نماز بىآزار شيرازى
پرواز در ملكوت امام خمينى
از ژرفاى نماز سيد على خامنه اى
گفتار رمضان (طنطاوى) ترجمه احمد آرام
اين است نقش عبادات محمد باقر صدر
■ دست دادن بعد از اتمام نماز از کجا ريشه گرفته؟
مصافحه با برادران مؤمن، در هر زمان ومکان امری مستحب است؛ چه بعد از نماز و چه مواقع ديگر.
در روايات اسلامي، فصلي درباره مصافحه وجود دارد؛ از جمله: در يكى از اين روايات آمده است:«وقتى دو مؤمن با هم مصافحه مىكنند، هم چنان كه در فصل خزان برگ از درختان ...
