پاسخ: شرایط قبولی نماز چیست؟
نمونه هايي از شرايط قبولي نماز از اين قرار است (1) :
1.ايمان به خدا
قرآن می فرماید : «كسى كه انكار كند آنچه را بايد به آن ايمان بياورد، همه اعمال او تباه مى‏گردد» (2)
2.پذیرفتن ولايت امامان
امام باقر ـ عليه السّلام ـ فرمودند: « هر كسي كه به خدا ايمان دارد و عبادت هاي طاقت فرسا هم انجام مي دهد ولي امام لايقي از طرف خدا ندارد، تلاشش بي فايده است.» (3)
همچنین امام زين العابدين - عليه السلام - در پاسخ كسي كه پرسيد چه چيزي سبب قبولي نماز است؟ فرمودند: « ولايت ما اهل بيت، و برائت از دشمنان ما» (4)
بنابراين شرط قبولي نماز، ولايت است. ولي همراهش بايد تقوا هم باشد. امام باقر ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد: «در خط رهبري ما نيست، مگر آنانكه اهل عمل و تقوا باشد.» (5)
3.تقوا و ورع
داستان فرزندان آدم در قرآن آمده است. هر دو قرباني كردند. قرباني يكي پذيرفته شد و ديگري نه. خدا مي فرمايد: «خدا تنها از اهل تقوا مي پذيرد.» (6)
رسول خدا - صلي الله عليه وآله – نيز فرمودند: «اگر آن قدر نماز بخوانيد تا همچون زه كمان شويد، و آن قدر روزه بگيريد تا همچون كمان خم شويد، خدا از شما قبول نمي كند، مگر اين كه انسان با ورع باشيد.» (7)
4.حضور قلب در نماز
امام باقر عليه السلام فرمودند : « در نماز توجه به خدا داشته باش، زيرا از نماز آن مقدار قبول مي شود كه تو به آن توجه داري.» (8)
5.پرداخت زکات
امام رضا ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد: «هر كس نماز بخواند ولي زكات نپردازد، نمازش قبول نمي شود.» (9)
6.کسب مال حلال
حضرت علي (ع ) خطاب به كميل فرمود: «اي كميل ! نگاه كن ببين كه در چه چيز نماز مي گزاري و بر روي چه چيز به نماز ايستادي. اگر آن چيزي را كه براي نمازت استفاده مي كني، حلال و مباح نباشد، نمازت قبول نيست.» (10)
7.خيرخواهي نسبت به ديگران
امام صادق - عليه السلام – فرموده اند: «خداوند متعال فرمود: نماز كسي را مي پذيرم كه در مقابل عظمت من خاضع باشد؛ از خواسته هاي نفساني به خاطر من خود را دور كند؛ روزش را با ياد من به پايان برد؛ بر بندگانم بزرگي نفروشد؛ به گرسنه غذا دهد؛ برهنه را بپوشاند؛ به مصيبت ديده مهرباني كند؛ غريب را پناه دهد.» (11)
8.خوشرفتاري با همسر و والدین
در اين زمينه پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرموده است: « هر كس زن بد رفتار و اذيت كننده اي داشته باشد، خداوند نماز و كارهاي نيك آن زن را نمي پذيرد. و برای مرد اذیت کننده نيز چنين است» (12)
نه تنها بد رفتاري زن با شوهر يا برعكس، اين اثر را دارد، حتي نگاه خشم آگين به پدر و مادر هم مانع قبول عبادت است.
امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: « نماز فرزنداني كه با خشم به پدر و مادر خود نگاه مي كنند قبول نمي شود. گر چه والدين، نسبت به آنان كوتاهي و ظلمي كرده باشند. (13)
__________________
(1)محسن قرائتي، پرتويي از اسرار نماز، مركز فرهنگي درسهايي از قرآن، 1387 ش، هجدهم، ص 53
(2)«وَ مَنْ يَكْفُرْ بِالْإِيمانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ» ؛ (مائدة : 5)
(3)«كُلُّ مَنْ دَانَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِعِبَادَةٍ يُجْهِدُ فِيهَا نَفْسَهُ وَ لَا إِمَامَ لَهُ مِنَ اللَّهِ فَسَعْيُهُ غَيْرُ مَقْبُول» ؛ (الكافي، ج 1، ص 183)
(4)«وَلَايَتُنَا وَ الْبَرَاءَةُ مِنْ أَعْدَائِنَا» ؛ (بحارالأنوار، ج 81، ص 244)
(5)«وَ مَا تُنَالُ وَلَايَتُنَا إِلَّا بِالْعَمَلِ وَ الْوَرَعِ» ؛ (الكافي، ج2 ص74)
(6)«إِنَّما يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِين» ؛ (مائدة : 27)
(7)« لَوْ صَلَّيْتُمْ حَتَّى تَكُونُوا كَالْأَوْتَارِ وَ صُمْتُمْ حَتَّى تَكُونُوا كَالْحَنَايَا لَمْ يَقْبَلِ اللَّهُ مِنْكُمْ إِلَّا بِوَرَعٍ» ؛ (بحارالأنوار،ج81، ص 258)
(8)«عَلَيْكَ بِالْإِقْبَالِ عَلَى صَلَاتِكَ فَإِنَّمَا يُحْسَبُ لَكَ مِنْهَا مَا أَقْبَلْتَ عَلَيْه» ؛ الكافي،ج 3، ص 299
(9)« فَمَنْ صَلَّى وَ لَمْ يُزَكِّ لَمْ تُقْبَلْ مِنْهُ صَلَاتُه» ؛ (وسائل‏الشيعة،ج 9، ص 25)
(10)«يَا كُمَيْلُ انْظُرْ فِي مَا تُصَلِّي وَ عَلَى مَا تُصَلِّي إِنْ لَمْ يَكُنْ مِنْ وَجْهِهِ وَ حِلِّهِ فَلَا قَبُولَ» ؛ (وسائل‏الشيعة، ج 5، ص 119)
(11)«قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِنَّمَا أَقْبَلُ الصَّلَاةَ لِمَنْ تَوَاضَعَ لِعَظَمَتِي وَ يَكُفُّ نَفْسَهُ عَنِ الشَّهَوَاتِ مِنْ أَجْلِي وَ يَقْطَعُ نَهَارَهُ بِذِكْرِي وَ لَا يَتَعَاظَمُ عَلَى خَلْقِي وَ يُطْعِمُ الْجَائِعَ وَ يَكْسُو الْعَارِيَ وَ يَرْحَمُ الْمُصَابَ وَ يُؤْوِي الْغَرِيب» ؛ (بحارالأنوار، ج 81، ص 242)
(12)«مَنْ‏ كَانَ‏ لَهُ‏ امْرَأَةٌ تُؤْذِيهِ‏ لَمْ يَقْبَلِ اللَّهُ صَلَاتَهَا وَ لَا حَسَنَةً مِنْ عَمَلِهَا ... ثُمَّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ عَلَى الرَّجُلِ مِثْلُ ذَلِكَ