■ آيا با وجود امكانات رفاهي كنوني جهت حمل و نقل -مثل هواپيما كه مسافر هنگام سفر هيچ سختي اي متحمل نمي شود– باز هم بايد نماز را شكسته خواند؟ يا اينكه چنين افرادي مي توانند نماز خود را كامل بخوانند؟
پاسخ: در پاسخ به اين سوال سه نكته را بايد مد نظر داشت:
اول: امروزه نيز گرچه وسايل نقليه و ابزار مسافرت با گذشته فرق كرده است؛ ولى در عين حال هم اكنون نيز مسافرت داراى مسائل غير قابل پيش بيني و مشكلات زيادى است.
قطعا زندگى در سفر مانند زندگى در خانه نمي باشد و آن شرايطى كه براى انسان، در محل خود فراهم است،در بيرون شهر فراهم نيست؛ بنابراين، با مقايسه اين دو به يكديگر مشكلات سفر همچنان محسوس است.شما اگر به تجربه خودتان مراجعه كنيد، ملاحظه خواهيد كرد كه اصولاً در سفر - به ويژه در ميان راه - آن آرامش لازم وجود ندارد؛ به ويژه آنكه در سفر با وسايل سريع، دغدغهها بسيار زياد و فرصت اندك است لذا هر چند امروزه وسايل سفر راحت شده؛ ولى در عين حال، فشارهاى عصبى و فرصتهاى محدود، جايگزين آن شده است. براى نمونه شخصى كه با هواپيما مسافرت مىكند، گرچه با سريعترين و راحتترين وسيله به سفر مىرود؛ ولى چند دقيقه تأخير، مىتواند مانع سفر او شود.
بنابراين با توجه به مشكلات زياد و عدم آرامش، دستور قصر نماز مسافر صادر شده است.
دوم: يكى از حكمتهاى مهم قصر نماز و افطار روزه مشقت و دشواري هاي سفر است و نه آنكه تمام العلة باشد. نه در روايتى و نه به هيچ دليل عقلى ما دسترسى پيدا نكرديم كه دليل قصر، منحصراً همين امر بوده است تا اشكال وارد شود که مشقت گذشته وجود ندارد پس مسافر امروزي نبايد نماز را قصر و روزه را افطار نمايد، اگر واقعاً علت تامه قصر (شكسته) خواندنِ نمازهاى چهارركعتى و نگرفتن روزه در سفر، همان باشد كه در سؤال آمده است، بايد چنين باشد؛ ولى با يك بررسى اجمالى روشن مىشود كه چنين چيزى صحيح نيست؛ زيرا اگر اين حرف صحيح باشد، بايد:
اولاً: تمامى سفرهاى با مشقت و طولانى، مشمول چنين حكمى باشند و حال آنكه به طور مثال در سفر معصيت - هر چند هم با مشقت و طولانى باشد - بايد نماز تمام خوانده و روزه گرفته شود.
ثانياً: بايد هر چه سفر طولانىتر و با مشقتتر باشد، تخفيف بيشتر باشد و حال آنكه مشاهده مىشود به طور مثال: كسى كه شغلش مسافرت است و دائماً سفر مىكند، بايد نمازش را تمام خوانده و روزهاش را نيز بگيرد.
خلاصه اينكه يكى از حكمتهاى اين حكم، تخفيف است و اين تخفيف يك هديه الهى است كه شامل برخى از مسافران مىشودو لزوماً و در تمام موارد، ربطى به طولانى بودن ومشقت داشتن سفر ندارد. نوعاً سفر خسته كننده و ملال آور است، چه كوتاه باشد و چه طولاني و چه با وسايل نقليه باشد و يا بدون آن.
سوم: در وضع قوانين، به موارد كلى توجه مىشود، نه به موارد استثنايى و از آن جا كه نوعا در مسافرت، افراد عجله دارند و امكانات به اندازه محل سكونت برايشان فراهم نيست، دستور آمده كه مسافران - البته با شرايطى - نماز را شكسته بخوانند و روزه را قضا كنند. در اين جا نبايد مسافرى را در نظر گرفت كه هيچ مشكلى ندارد و مىتواند بدون مشكلى نماز و روزهاش را تمام انجام دهد.
■ اضافه نمودن یک حرف در تشهد نماز توسط امام جماعت چه حکمی دارد؟ وظیفه مأمومین چیست؟
پاسخ دفاتر چند تن از مراجع معظم تقلید به سؤال مذکور بدین شرح است:
مقام معظم رهبری: اگر قرائت امام از نظر مأموم صحیح نباشد، اقتداى به او صحیح نیست، ولى اگر صرف احتمال و خیال باشد، به آن اعتنا نکنید.[1]
آیت الله مکارم: اگر محرز شود که او چیزی را ...
■ این که شیعیان نماز عصر را بلافاصله بعد از نماز ظهر می خوانند بر خلاف سنت پیامبر ( صل الله علیه و آله ) و نوعی دروغ نیست؟! زیرا هنوز عصر نشده است؟!
در ابتدا گفتنی است؛ زمان برگزاری نماز ظهر و عصر از هنگام اذان ظهر تا قبل از غروب یا مغرب است. بنابر این اگر کسی به هر دلیلی مانند خواب و یا سفر و یا تأخیر تا هنگام عصر نماز نخوانده باشد ابتدا باید نماز ظهر بخواند و سپس نماز عصر و دورغی اتفاق نیفتاده ...
■ مخاطب سه سلام آخر نماز چه كسانى مىباشند؟
جمله: (السلام عليك ايها النبى...) خطاب به پيامبر گرامىاسلام مىباشد. همچنان كه قرآن به آن سفارش كرده است (احزاب،56).
جمله: السلام علينا... خطاب به خود ما (به ويژه در نماز جماعت) و بندگان نيكوكار خدا است؛ مسلمانان، در هر نمازى پيوند دوستى با همه بن ...