■ فلسفه اينكه در پايان نماز سه بار الله اكبر مي گوييم و دستها را به بالا مي آوريم و سر را تكان داده به اطراف نگاه كرده و آرام بر روی ران می زنند چيست؟آيا اين عمل برگرفته از معصومين عليهم السلام است؟
پاسخ: هرچند بسياري از نمازگزاران پس از سلام نماز، سه مرتبه با حرکت سر و يا احيانا تکان دادن مختصر دست و يا كشيدن دست بر روي ران و... نماز را خاتمه مي بخشند، اما چنين کيفيتي در روايات و منابع فقه شیعه توصيه نشد (البته حرام هم نيست!) و در مقابل آنچه مورد توصيه روايات و در نتيجه فتواي مراجع محترم تقليد است، اين مي باشد:«مستحب است نمازگزار پس از اتمام نماز، سه مرتبه دست ها را بالا آورده و در همين حالات سه مرتبه الله اکبر هم بگويد؛ هم چنين به هنگام سلام بدون روي گرداندن از قبله به جانب راست توجه كند و اگر در سمت چپ او نيز كسي هست به سمت چپ نيز اشاره و سلام را تكرار كند و اگر نماز جماعت است يك سلام نيز به سمت جلو به سمت امام ادا نمايد.»
در خصوص علت استحباب اين عمل نيز يکي از شاگردان حضرت امام صادق، عليه السلام مي گويد: از حضرت امام صادق عليه السلام پرسيدم به چه علت نمازگزار پس از سلام نماز سه مرتبه تکبير گفته و با هر تکبير دستها را بلند مي کند؟ ايشان پاسخ فرمودند: بدين علت که وقتي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم، مکه را فتح نمود، نماز جماعت ظهر را با اصحابش در کنار حجر الاسود اقامه کرد و آنگاه که سلام نماز را داد دستها را بلند کرد و سه مرتبه تکبير گفت و اين دعا را خواند«لا اله الا الله وحده وحده انجز وعده و نصر عبده و اعز جنده و غلب الاحزاب وحده فله الملک و له الحمد يحيي و يميت و هو علي کل شيء قدير»؛ پس رو به يارانش فرموده و خطاب کردند: اين تکبير و اين دعا را پس از هر نماز واجب بخوانيد و ترک نکنيد، که هر کس چنين عملي را پس از سلام نماز انجام دهد شکر واجبي را ادا کرده شکر الهي بابت تقويت اسلام و مسلمانان بر کفر و الحاد است.»
برخي براي تکبیر اخر نماز اسراری را نیز مطرح نموده اند:
1. هر تکبير اذعان يک مرحله از سه نوع توحيد الهي است: توحيد در خالقيت (توحيد افعالي، توحيد ذات خدا، توحيد در اسماء و صفات) و نمازگزار با هر تکبير زبان به اعتراف مي گشايد.
2. اين بلند کردن دستها و نزديک ساختن به گوش، اشاره به طرد و فرا افکندن تعلق خاطر خود به نماز است تا مبادا عجب و خود بيني در قلب او راه يابد.
3. اظهار ذلت، عجز، قصور و تقصير خويش در محضر مقدس حضرت باري تعالي است.
■ آیا میتوان در تشهد نمازهای واجب، اضافه بر دستور رسالۀ عملیه، الفاظ و اذکاری دیگر به زبان آورد؟
درباره ذکر تشهد، روایات متعددی وجود دارد و همه فقها آنچه که در رساله ها آمده است را کافی میدانند. اما نسبت به گفتن اذکار بیشتر، اگر به قصد عدم ورود(یعنی انجام آن به قصد عدم داشتن دلیل شرعی) باشد مانعی ندارد. ولی اگر با قصد ورود خوانده شود، با توجه ب ...
■ اگر رفتن به نماز جمعه که اجباري نيست پس چرا حديثي را ديده ام که اگر كسي بيش از سه هفته بي دليل به نماز جمعه نرود مهر نفاق و... بر دلش مي خورد؟
از امام باقر(ع) روايت شده است که:« صَلَاةُ الْجُمُعَةِ فَرِيضَةٌ وَ الِاجْتِمَاعُ إِلَيْهَا فَرِيضَةٌ مَعَ الْإِمَامِ فَإِنْ تَرَكَ رَجُلٌ مِنْ غَيْرِ عِلَّةٍ ثَلَاثَ جُمَعٍ فَقَدْ تَرَكَ ثَلَاثَ فَرَائِضَ وَ لَا يَدَعُ ثَلَاثَ فَرَائِضَ مِنْ غَيْرِ ...
■ با وجود فضیلت های بسیاری که برای نماز اول وقت گفته شده آیا موارد استثنائی وجود دارد که انسان بواسطه آن بتواند نمازش را به تاخیر بیندازد؟
آن چه از روايات استفاده مي شود اين است که نماز اول وقت اهميت ويژه و خاصي دارد و بايد آن را بر کارهاي معمولي و غير ضروري مقدم داشت. اما اگر کاري که با نماز اول وقت در تزاحم و تعارض است به جهتي اهميت و خصوصيتي داشته باشد که بايد آن را بر نماز مقدم داشت ...
