پاسخ: در «السّلام علیکم و رحمة الله برکاته» مخاطب مبهم است امّا در روایات مصادیقی از این مخاطب را بیان فرموده اند از جمله گفته شده:
این سلام ها خطاب به ملائکه موکل انسان هستند. در بعضی از روایات گفته شده که این سلام خطاب به تمام ملائکه و فرشتگان است و در بعضی آمده که این سلام ها به انبیاء الهی است(1)

و شاید هم بتوان گفت: بعد از آن که نمازگزار در سلام اول به خصوص رسول خدا(ص) (و اهل بیت) سلام کرد و در سلام دوم به تمام نمازگزاران و تمام بندگان شایسته اعم از انبیاء و مؤمنین انسی و جنّی و ملائکه سلام کرد
در سلام سوم به صورت جمعی به همه آنها سلام می دهد و همه را مورد مخاطب خود قرار می دهد.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در مورد نماز خود در معراج می فرماید: چون به خود و اهل بیت خود صلوات فرستادم استقامت نمودم، دیدم فرشتگان و انبیاء و مرسلین پشت سر من صف کشیده اند خطاب به من رسید،ای محمّد: بر ایشان سلام کن، پس گفتم: السلام علیکم و رحمة الله و برکاته. پس وحی رسید سلام و تحیت منم، و تو و ذریه ات رحمت و برکات هستید.(2)

پي نوشت:
1.مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج 82، ص 306.
2.مجلسی، محمدتقی، لوامع صاحب قرانی، ج 4، ص 127؛ سر الصلوة، امام خميني ص 108