■ در نماز جماعت صف چگونه تشکیل می شود؟ آیا حرکت در نماز آن را باطل می کند؟
پاسخ: درباره مسئله ای شما با آن برخورد کرده اید (تشکیل صف نمازجماعت)، در کتاب های فقهی آمده است:
1. مأموم نباید جلوتر از امام بایستد.[1]
2. مستحب است که مأموم، اگر یک نفر مرد است، در جانب راست امام[2] و بنابر احتیاط واجب قدری عقب تر از امام بایستد و اگر چند نفر باشند، پشت سر امام قرار گیرند.[3] و به صورت کلی، ایستادن در طرف راست صفها از طرف چپ افضل است.[4]
اما در پاسخ به این سؤال که آیا عمل مأموم دوم که باعث حرکت مأموم اوّل در نماز شده، موجب ابطال نماز او شده است یا نه، باید گفت: کاری که صورت نماز را بر هم زند نماز را باطل می کند؛ مثل دست زدن و به هوا پریدن و... .[5]
مرحوم سید محمد کاظم طباطبایی یزدی می گوید[6]: در حال نماز، راه رفتن به طورى که استقبال به قبله[7] درست باشد، دو سه قدم، بلکه بیشتر هم ضرر ندارد؛ چون به این مقدار، فعل کثیر محسوب نمىشود. با این که مناط، کثرت نیست بلکه محو صورت نماز است و به این مقدار، بلکه أزید (بیشتر) نیز محو حاصل نمىشود، مع ذلک، جمله اى از اخبار دلالت دارد بر جواز آن.[8]
پس در نماز جماعت، حرکت به مقدار کم برای این که صف نماز جماعت مرتب شود و یا این که جا برای ایستادن دیگری باز شود، اشکالی ندارد.
در ذیل به پاسخ کتبی دفاتر مراجع تقلید توجه فرمایید:
دفتر حضرت آیت الله مکارم شیرازی (مدظله العالی):
اصل این کار اشکالی ندارد مشروط بر اینکه در موقعی که مأموم کمی عقب تر می آید امام مشغول ذکر نباشد.
دفتر حضرت آیت الله العظمی بهجت (مدظله العالی):
اظهر جواز مساوات با امام در موقف است اگرچه احوط و افضل تقدم قلیل امام است.
دفتر حضرت آیت الله فاضل لنکرانی (ره):
اقتدا به صورت مذکور صحیح است و مستحب است اگر مأموم یک نفر است بهمین صورت باشد. و اگر چند نفرند تمام آنها پشت سر امام بایستند.
[1]. تعدادی از فقها از ایستادن به صورت مساوی هم منع کرده اند، نک: توضیح المسائل مراجع، ج 1، ص 781 و 782، م 1432.
[2]. بعضی از فقها به این استحباب در رساله های عملی خود تصریح کرده اند، نک: همان.
[3]. نک: همان، الوسیلة إلى نیل الفضیلة، ص 107؛ جامع عباسى و تکمیل آن (محشى) ج1، ص 96.
[4] . اسحاق فیاض، محمد، رساله توضیح المسائل، ص 204، قم، انتشارات مجلسى، اول، 1426 ه ق.
[5]. نک: همان، ص 628، م 1151.
[6]. سید محمد کاظم طباطبایی یزدی، سؤال و جواب، ص 47 (نرم افزار جامع الفقه).
.[7] روبروی قبله بودن.
.[8] وسائل الشیعة، ج 4، ص 1279، روایت 1 و ج 5، ص 443، باب 43، ابواب صلاة الجماعة؛ من لا یحضر، ج 1، ص 277، روایت 851 و ج 1، ص 494، روایت 1421؛ الکافی، ج 3، ص 316 و 385 و ص 272؛ تهذیب الأحکام، ج 3، ص 275، روایت 119
■ مي خواستم بدانم نماز از لحاظ فرهنگي چه فايده اي مي تواند بر جامعه داشته باشد؟
زنده نگه داشتن و فرهنگ سازي ارزش هاي اسلامي در جامعه و نهادينه كردن آن ارزشها از مهم ترين آثار نماز مي باشد كه در اينجا به تعدادي از آنها اشاره مي نمائيم.
الف – نهادينه كردن تعليم و تعلم در جامعه
نمازگزار اگر بخواهد نمازش صحيح باشد بايد يک سري آموز ...
■ هنگاميكه به مسافرت مي رويم اتوبوس ها براي نماز نگه نمي دارند ! در چنين مواقعي وظيفه ما چيست؟
قبل از پاسخ به این سوال باید چند نکته را یاد آوری نمائیم
اول: نماز از واجباتي است که در هيچ صورت و حالتي از انسان ساقط نمي شود و بايد به هر شکل و در هر صورت آن را در وقت خود انجام داد.
دوم: باید از سفرهای غیر ضروری که احتمال از دست رفتن نماز است پ ...
■ آیا امکان دارد با انجام کارهای خوب و بدون خواندن نماز وارد بهشت شد؟
در روایات بسیاری اعلام شده است که از اولین چیزهایی که در روز قیامت از آن سؤال میشود، نماز است و قبولی نماز آن قدر ارزش دارد که بعد از آن شاید دیگر اعمال خود به خود پذیرفته شوند:
«إِنَّ أَوَّلَ مَا یُحَاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ الصَّلَاةُ فَإِنْ قُبِلَت ...
